Değerli Pikan Cevizi yetiştiricileri,
2014 yılında yayınladığım bu yazıyı web sitem tamamen silindiği için yeniden düzenleyerek yayınlıyorum. Buradaki amaç Pikan Cevizi Yetiştiriciliği temel kavramlarını sizlere açıklamaktır.
Bir pikan cevizi fidesi(Çöğür) insan veya karga,sincap gibi yabani hayvanlar tarafından ekilmiş bir pikan cevizinden çıkar. Çoğu durumda fidenin ana ebeveyni bellidir ve pikan cevizi bu ebeveynin ismine göre isimlendirilir. Örneğin Pawnee cinsi bir ağaçtan gelen bir fidan da Pawnee tır ama birebir aynısı değildir. Öyle olsaydı zaten kimse fidancılık yapmazdı. Herkes bahçesine fidan yerine Pikan Cevizi tohumu dikerdi. Bu arada maalesef ülkemizde aşısız pikan cevizi fidanını anaç fidan gibi garip bir terimle satan hayal hırsızı sahtekarlar da mevcut.
Aşısız pikan cevizi ağaçlarının verimliliği ve meyvesinin kalitesi ağaçtan ağaca oldukça değişkendir. Dolayısıyla ticari Pikan Cevizi Yetiştiriciliği nde kullanılmaz. Aşılı Pikan Cevizi ile kurulan bahçelerin ise yaklaşık olarak verimleri bellidir ve planlamanızı daha rahat yapabilirsiniz.
Botanik sınıflandırmadaki çeşitlilik pikan türlerinin alt ayrımından kaynaklanır. Cultivar (Kültür) sözcüğü tarımsal çeşitlilik teriminin kısaltmasıdır. Bu kullanım, sayısı artan ıslah edilmiş, genetik olarak insan yapımı olan türlerin sayısının artmasıyla yaygınlık kazanmıştır. Tarım alanlarında en çok kullanılan ve tanınan kelime çeşitliliktir. Buna göre bir çalışma terimi olarak cultivar (kültür) ve çeşitlilik eş anlamlı olarak kullanılabilir.
“Kağıt kabuk(Paper Shell)” yaygın bir terimi olarak Pikan Cevizi Endüstrisinin ilk yıllarından bu yana kullanılmıştır. İlk kullanımlarında bu terim herhangi bir çeşitliliği belirtmeden iri ve ince kabuklu pikan cevizlerini belirtmek için kullanılmıştır. Bu kullanım bu gün bile hala tüketici ve üreticiler arasında yaygındır.
Botanik Bilgiler:
Pikan Cevizi, Amerikan yerlilerinin dilindeki algonquin sözcüğünden gelir. Bu kelime kırılması için taş gerektiren cevizleri belirtmek için kullanılır.Pikan Cevizi Yetiştiriciliği tarihi 16. Yy.’ la kadar gider. Menşei Orta ve Doğu Kuzey Amerika ve Yeni Meksika Eyaletinin nehir vadileridir. George Washington ve Thomas Jefferson 1700’lü yıllarda Pikan Cevizi ağaçları dikmiştir. Washington, Pikanları Missisipi Cevizleri olarak adlandırmıştır. Ülkemizde ise Pikan Cevizi’ni Kıbrıs’ta görenler Kıbrıs Cevizi olarak, boyutu küçük olanlardan dolayı Çin cevizi, söyleniş şekli tam bilinmediğinden dolayı pekan cevizi veya pekin cevizi gibi garip adlandırmalar mevcuttur.
Pikan ağaçları muhteşem boyutlara ulaşabilir. Boyutları 20 ila 30 m arası olur ve bazen 50 m ve daha fazla uzayabilir. 150 yaşındaki aşısız pikan ağaçlarının yarıçapları 1 m’den fazladır.
Pikan Cevizi, genetik olarak Carya türünün bir üyesidir.
Pikan ağaçlarının yapısal özelliklerini ve çiçekleme alışkanlıklarını bilmek ve anlamak ağacın gereksinimlerini karşılamak için önemlidir. Pikan ağaçları tek evciklidirler. Aynı ağacın üzerinde hem dişi hem erkek çiçekler vardır ve bunlar farklı konumlarda bulunurlar. Erkek pikan çiçeği (Resim 1), salkım şeklindedir, polenleri sağlar. Dişi çiçek ise, cevizi oluşturur. Pikan çiçek demetleri birçok dişi organ içerir ve bunların her biri çekirdekli bir meyve oluşturma kapasitesine sahiptir. Bir çiçek demetindeki dişi organ sayısı çeşitlilikten ve yetiştirilme koşullarından etkilenir. Bazı çeşitler bir salkımda 2-3 tane meyve tutarken bazı çeşitlerde bu sayı 10 civarına çıkabilir. Çok meyve tutan çeşit en iyi Pikan çeşididir diyemeyiz. Örnek ; Mahan , Wichita vs
Pikan ağaçları dikogamdır, yani polenlerin açığa çıkışı ile dişi organların alıcılığı farklı zamanlarda gerçekleşir. Bu nedenle Pikan ağaçları tozlanmaya ihtiyaç duyar ve bunun için farklı bir çeşit ya da aşısız bir ağaç kullanılır. Araştırmalar göstermiştir ki; Aşılı Pikan Cevizlerinde dişi organlar alıcı olduğu zaman kendi polenlerini yaysa, döllenme gerçekleşse bile meyve dökümü fazla olur ve cevizler daha ufak olur. Bu nedenle çapraz döllenme kendi kendine döllenmeden daha verimlidir. Bu konuya birçok yazıda çok detaylı değineceğiz. Tip 1 ve Tip 2 dediğimiz farklı çeşitlerden bahçe kurmak gerektiğini çok iyi kavramak gerekir. Örneğin Pawnee ve Choctaw
Polen dökümü ile dişi organların alıcılığı arasında iki türlü ilişki vardır ;
*Protandri, polenler dişi organların alıcılık zamanından önce dökülür. (Tip 1)
*Protojin, polenler dişi organların alıcılığından sonra dökülür. (Tip 2)
Kısaca söylemek gerekirse Pikan Cevizleri ya Tip1 ya da Tip 2 dir. Birbirine uyumlu Tip 1 ve Tip 2 çeşitlerden bahçe kurmak verim için çok önemlidir. Ama bazen farklı zamanlarda çiçek açan aynı tipte ağaçlar da birbirini tozlar. (Örn. Pawnee, Creek)
Pikan Türleri:
Tozlanma Şekli : Tip 1 Protandri (Pollen yayılımı ilk, dişi çiçeklerin alımı sonra)
Pawnee, Western , Desirable , Caddo ,Pawnee ,Cape Fear , Cherokee , Peruque, Oconee, etc
Tozlanma Şekli : Tip 2 Protojin (Pollen yayılımı sonra, dişi çiçeklerin alımı ilk)
Wichita, Choctaw, Shawnee, Kiowa, Burkett, Chickasaw , Elliot, Mahan, Mohawk, Stuart, Kanza, etc
